Thủy tiên là loài hoa quý phái, được ví như chén ngọc đĩa ngà, khi nở có mùi hương tinh khiết, quyến rũ, cao sang. Một bát hoa thủy tiên đẹp phải có sự kết hợp của nhiều yếu tố, trong đó có bộ rễ trắng như ngọc, làn lá xanh xum xuê, mềm mại, ngồng hoa nhiều tầng nhiều tán. Đặc biệt một bông hoa đẹp nhìn phải sáng, khi nở nhụy màu vàng. Cánh hoa phải có màu trắng tinh khôi tức là nhìn thấy độ trong của màu trắng và trên cánh hoa có độ lấp lánh nhất định giống như kim tuyến.
Chính sự tinh khôi, sang trọng ngoài phục vụ thú chơi hoa, hoa thủy tiên còn sử dụng để thờ cúng dịp Tết. Người xưa quan niệm rằng, nhà nào có được bát hoa thủy tiên nở đúng thời khắc giao thừa, năm đó sẽ được may mắn, bình an, vạn sự như ý.
Tuy nhiên, thủy tiên là loài hoa rất khó tính, chưa kể đến quá trình gọt tỉa, việc chăm sóc để ra hoa đẹp cũng lắm công phu, tỉ mỉ, đòi hỏi người chơi không chỉ tỉ mẩn mà còn cần có tình yêu như chăm một đứa trẻ. Từng chiếc lá, cọng rễ của cây cũng dễ thay đổi theo từng giờ, từng ngày, nhạy cảm với cả ánh sáng.
Để gọt được thủy tiên đẹp, người chơi cần hiểu và làm bạn với hoa. Thủy tiên là họ nhà hành, củ có nhiều lớp lá bẹ. Để có được giò thủy tiên đẹp, trước tiên cần chọn củ. Người sành chơi khi mua củ sẽ thường bóp nhẹ hai bên hông củ, những củ có nhiều gồ cứng, tức là đã bắt đầu có mầm nhú, không tốt. Tốt nhất là nên lựa những củ hai phần bên cạnh xốp. Anh Bắc cũng cho biết, những năm gần đây, do thời tiết thay đổi, cây trồng bị tác động nên để chọn được củ thủy tiên đẹp rất khó.
Mầm thủy tiên đẹp là khi không quá dài và không bị gãy dập... Người tỉa nhẹ nhàng bóc từng lớp áo ngoài đã khô, chuyển màu nâu tới khi thấy lớp áo trắng muốt bên trong. Công đoạn này cần sự tỷ mẩn bởi khi càng vào trong, sẽ có những lớp áo chỉ khô một phần, người chơi phải dùng nhíp, tỉa từng chút một mà không được làm tổn thương phần áo còn tươi, bởi đây chính là nguồn dinh dưỡng để nuôi hoa sau này.
Trong công đoạn gọt thủy tiên, việc vệ sinh phần rễ cũng rất quan trọng, người chơi phải kỹ lưỡng, nhẹ nhàng để không làm tổn thương củ. Dao để gọt thủy tiên phải là loại dao nhỏ, sắc để vết gọt được ngọt.
Ngoài kỹ thuật gọt, việc chăm sóc thủy tiên cũng lắm công phu, phải thay nước, chải rễ hàng ngày. Thủy tiên sau khi gọt cũng giống như một người vừa bị thương, nếu không chăm chút chữa lành, làm sạch các vết thương, hoa dễ bị hỏng. Ví thủy tiên như một cô gái đẹp, kiêu sa nhưng cũng rất đỏng đảnh khó chiều, bởi vậy nếu không có tình yêu thì rất khó gắn bó với thủy tiên.
Đây là khi củ hoa không được gọt tỉa, lá mọc thẳng , hoa mọc lung tung như bụi hành, nhiều khi lá mọc cao hơn hoa.
Củ thuỷ tiên sau khi được nhập về từ Trung Quốc. Chúng ta nên chọn củ già (khoảng 3 năm tuổi) vỏ ngoài củ màu cánh gián. Chu vi củ chính từ 26-28cm, các nhánh phụ cân đối 4-6 nhánh là đẹp nhất.
Sơ chế củ: Loại bỏ lớp vỏ già, loại bỏ đất ở đấy chú ý không được chạm vào vầng rễ để tránh thối rễ.
Gọt củ để bộc lộ mầm hoa. Sau khi gọt như thế này thì ngâm úp khoảng 1 ngày để rửa sạch nhựa. Sau đó mỗi ngày dưỡng đều phải thay nước và vệ sinh dù trời có lạnh như thế nào thì cũng không được dùng nước nóng. Nhiều hôm thay nước mà muốn rụng tay luôn.
Đây là củ sau khi dưỡng khoảng 2 ngày tuổi. Mầm hoa hút nước phát triển rõ. Mình tiến hành xén lá và cạo cuống hoa giúp lá mọc vòng và thất, hoa phát triển theo ý.
Đắp khăn thể da trắng nhé.
Củ hoa 7 ngày tuổi, rễ đã phát triển rất đẹp. Tiến hành uốn lá để định hình. Vẫn thay rửa vệ sinh hằng ngày. Bát dưỡng bằng gốm giúp rễ mọc trắng và ổn định nhiệt độ.
Củ hoa chuẩn bị nở được bầy lên bát hoặc đĩa, lá được gài giờ như những làn sóng trên mặt nước.
Vũ An
Hội Sinh vật cảnh tỉnh Hải Dương