Biến chủng của conoravirus ngày càng phức tạp
Virus đột biến nhanh như thế, thì vấn đề tìm ra vaccine cho đại đa số dân chúng trên toàn cầu là chuyện rất khó khăn. Ví dụ như, ngay cả chuyện test-kit xét nghiệm lúc dương tính, lúc âm tính ngay trong giai đoạn đầu, rồi có cả những case đã khỏi bệnh rồi dương tính trở lại (có thể tái nhiễm biến chủng mới hoặc không có kháng thể đối với biến chủng mới). Hiện WHO đang kiểm tra lại những case dương tính mới xảy ra ở Hàn Quốc, Trung Quốc…:
1. Biến chủng A của nCoV chủ yếu có mặt ở bờ Tây nước Mỹ (các bang California và Washington), trong khi biến chủng B có mặt tại bờ Đông (New York). Việc đó cho thấy có thể biến chủng A đã có mặt ở Trung Quốc và nhiều nơi khác trên toàn cầu – bao gồm cả bờ Tây nước Mỹ (qua giao thương và du lịch của người Hoa – Á Đông đến California) ở dạng tiềm ẩn ngay từ tháng 9/2019. Biến chủng A này chỉ bắt đầu đột biến qua biến chủng B từ tháng 12/2019 và đã lây sang phần lớn Châu Âu. Bản thân Châu Âu cũng đã xuất hiện một biến chủng C của riêng lục địa này (tại Italy).
2. Điều đó cũng có thể lý giải cho việc Bờ Đông của nước Mỹ (Tp. New York, New Jersey, Massachusetts, Maryland, Miami, Louisiana, Detroit, Chicago…) đã bị nhấn chìm và thiệt hại về nhân mạng khủng khiếp so với bờ Tây. Ngoài ra, cũng có giải thuyết cho thấy bờ Tây ít thiệt mạng hơn vì có thể đã có kháng thể thành lập từ rất lâu đối với biến chủng A, từ những người Hoa – Á Đông đi qua đi lại với các bang California, Oregon và Washington thường xuyên. Và do đó, có thể nhận ra rằng biến chủng B khá hung hăng và có khả năng gây độc hơn biến chủng A (nguyên bản coronavirus gần với loài dơi). Thực ra, trước đây đã có một nghiên cứu bởi giới y khoa Trung Quốc cho thấy có hai biến chủng S và L với đặc tính gây độc khá khác nhau.
Virus đột biến nhanh như thế, thì vấn đề tìm ra vaccine cho đại đa số dân chúng trên toàn cầu là chuyện rất khó khăn. Ví dụ như, ngay cả chuyện test-kit xét nghiệm lúc dương tính, lúc âm tính ngay trong giai đoạn đầu, rồi có cả những case đã khỏi bệnh rồi dương tính trở lại (có thể tái nhiễm biến chủng mới hoặc không có kháng thể đối với biến chủng mới). Hiện WHO đang kiểm tra lại những case dương tính mới xảy ra ở Hàn Quốc, Trung Quốc…:
Ngoài ra, có dấu hiệu cho thấy bộ test của Trung Quốc bị một số nước Châu Âu và Mỹ trả về, là vì không thể phát hiện ra chủng coronavirus đang lây nhiễm tại các quốc gia này. Đó có thể là do test-kit của Trung Quốc đã không thể phát hiện ra các biến chủng mới sau khi lây lan và đột biến tại Mỹ và Châu Âu. Xem:
Việc test không hiệu quả cũng không có nghĩa là người được test không nhiễm nCoV. Vẫn sẽ có các đối tượng mang biến chủng của coronavirus mà test không phát hiện được, sau đó được công nhận âm tính và tiếp tục sinh hoạt trong xã hội, khiến bệnh lây lan ra nhanh chóng, ở giai đoạn tiềm ẩn, rồi sau một thời gian chờ đợi, virus đột biến và sinh ra các làn sóng lây nhiễm và giết chết nhiều người mới.
Những lần biến chủng sau này của coronavirus ngày càng phức tạp, hung hăng và dễ gây chết người hơn. Các case “tái nhiễm” (reactivation) của Hàn Quốc vẫn có thể là trường hợp virus biến thể và tấn công trở lại cơ thể người bệnh sau một thời gian tiềm ẩn, và vật chủ không có miễn dịch chống lại lần biến thể mới nhất. Nhật và Singapore lại bắt đầu phát hiện ra các case nhiễm mới dù đã đóng cửa với thế giới và kiểm soát đầu vào dân cư khá chặt chẽ. Tất cả những dấu hiệu trên cho thấy nCoV hoàn toàn không dễ đối phó.
Để hạn chế tối đa lây nhiễm, cần đeo khẩu trang, cẩn trọng trong sinh hoạt, cố gắng thực hiện chiến lược giãn cách xã hội (social distancing) là những phương pháp hiệu quả nhất để bảo vệ mình và tránh bị nhiễm bệnh.
Với các biểu hiện như vậy, cuộc chiến đấu chống nCoV chắc chắn sẽ là dài hơi, trường kỳ, và phức tạp, cần chuẩn bị các sách lược và tinh thần để chống dịch và sống chung với dịch.
Có thể tham khảo 04 nguyên tắc sau đây:
Nguyên tắc số 1: Cần phải cách li và phong tỏa người dân để tránh dịch lan ra, giữ cho xác suất lây nhiễm R0 luôn dưới 1.0.
Nguyên tắc số 2: Cần phải giữ cho nền kinh tế luôn tồn tại, ít nhất ở mức cung ứng đủ các điều kiện căn bản nhất giúp quốc gia sống sót (gạo, đường, muối, nước sạch, không khí sạch, quần áo đủ ấm, các thực phẩm và thuốc chữa trị triệu chứng khác…)
Nguyên tắc số 3: Cần phải giữ cho tỷ lệ lây nhiễm dịch bệnh đừng gây quá tải sức chịu đựng của hệ thống y tế và bệnh viện tại mỗi địa phương.
Nguyên tắc số 4: Đó là sự đùm bọc tương thân tương ái giữa người dân với nhau. Không có điều đó, người dân dễ hoảng loạn, “đạp nhau” để kiếm đường thoát cho riêng mình hay gia đình mình.
Cả 4 nguyên tắc này cần phải được luân chuyển và điều tiết hài hòa, sao cho quốc gia có thể chống chịu và vượt qua được giai đoạn căng thẳng và khủng khiếp nhất của đại dịch.
Nguyễn An