Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Hải Dương
Điều trị viêm tụy cấp do tăng triglycerid bằng kỹ thuật thay huyết tương tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hải Dương
Chủ nhật - 18/09/2022 17:018680
Viêm tụy cấp do nhiều nguyên nhân gây ra, viêm tụy cấp do tăng Triglycerid đứng thứ 3 sau viêm tụy cấp do sỏi mật và viêm tụy cấp do rượu. Tăng Triglycerid cao có thể dẫn tới các bệnh lý tim mạch, viêm tụy cấp nặng gây suy đa tạng với tỷ lệ tử vong cao.Một trong các biện pháp điều trị được nhắc đến nhiều trong những năm gần đây là ứng dụng thay huyết tương chứng minh làm giảm nhanh chóng lượng Trigycerid máu.
Thay huyết tương (Plasma exchange - PEX) là phương pháp loại bỏ một phần huyết tương và các chất có trong đó như: kháng thể tự miễn, phức hợp miễn dịch, cryoglobulin, các chất gắn vào protein, nội độc tố, ngoại độc tố, bilirubin, các thuốc hay độc chất đang lưu hành trong huyết tương...mà không có khả năng giải quyết bằng các phương pháp điều trị nội khoa. Nguyên lý PEX: cho máu đi qua quả lọc có kích thước lỗ lọc lớn cho phép các phân tử lớn của huyết tương qua được trừ các tế bào máu, sau đó máu được truyền trở lại bệnh nhân cùng với một thể tích dịch thay thế tương ứng với lượng huyết tương bị loại bỏ. Thay huyết tương với dịch thay thế là huyết tương tươi đông lạnh hoặc albumin 5%. Ưu điểm của dịch thay thế albumin 5%: không có nguy cơ bị dị ứng và các bệnh lây truyền qua đường máu. Bệnh nhân được chẩn đoán viêm tụy cấp do tăng Triglycerid theo tiêu chuẩn Aslanta 2012 và sau điều trị nội khoa mà nồng độ triglycerid trong máu ≥ 11.3 mmol/l sẽ có chỉ định thay huyết tương. Thời gian 1 lần PEX từ 2-3 giờ. Thể tích albumin 5% cho mỗi lần thay huyết tương: V = (1-Hct) x (0,065 x Wkg). Hoặc ước tính 40 ml/kg/1 đơn vị thể tích thay thế. Trong đó: V: Thể tích albumin 5% cần thay thế. Hct: hematocrit của bệnh nhân. Wkg: Cân nặng bệnh nhân tính theo kg
Sơ đồ hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể khi thay huyết tương
Tính mới, tính sáng tạo Lần đầu tiên trong nghành y tế tỉnh Hải Dương, tại Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc - Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương ứng dụng, triển khai thực hiện kỹ thuật thay huyết tương trong điều trị bệnh nhân viêm tụy cấp do tăng Triglycerid từ tháng 1/2020. Lượng Triglycerid có thể hạ đến 80 % sau 1 lần thay huyết tương với thời gian chỉ 2-3 giờ nên cải thiện rất nhanh các triệu chứng lâm sàng như đau bụng của bệnh nhân, tránh các biến chứng nặng của viêm tụy gây ra, rút ngắn thời gian điều trị. Hiệu quả Thay huyết tương loại bỏ lượng Triglycerid và Chylomicron khỏi tuần hoàn, chứng minh làm giảm nhanh chóng Triglycerid sau vài giờ, nhanh hơn so với mức độ Triglycerid hạ trong nhiều ngày khi dùng thuốc. Thay huyết tương còn có thể cải thiện tình trạng nặng và tiên lượng của viêm tụy cấp do đào thải các markers tiền viêm và các cytokines trong máu, là thủ phạm làm cho viêm tụy nặng lên, giảm biến chứng của viêm tụy, giảm số ngày nằm viện, giảm chi phí điều trị cho người bệnh. Khoa Hồi sức tích cực và chống độc- Bệnh viện Tỉnh Hải Dương sau nhiều năm chuẩn bị, đào tạo cán bộ tiếp cận kỹ thuật, đã triển khai áp dụng thay huyết tương cho bệnh nhân mắc viêm tụy cấp do tăng triglycerid từ đầu năm 2020 và cho đến nay kỹ thuật này đã thực hiện thường quy trong công tác cấp cứu và điều trị người bệnh. Việc triển khai kỹ thuật này đã góp phần làm giảm tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân nặng, rút ngắn thời gian nằm viện rất nhiều, giảm tỉ lệ chuyển viện, nâng cao hiệu quả điều trị ngay tại tuyến tỉnh, ngày càng cải thiện chất lượng và uy tín của bệnh viện. Người bệnh không phải chuyển tuyến, không phải đi xa đỡ vất vả, hiệu quả điều trị tốt, giảm biến chứng, giảm chi phí điều trị và giảm quá tải bệnh viện cho các bệnh viện tuyến trên… đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội đáng ghi nhận. Khả năng áp dụng: Tại khoa Hồi sức tích cực và chống độc- Bệnh viện tỉnh Hải Dương đã có sẵn 1 máy lọc máu Prismaflex với chức năng thay được huyết tương. Nhân lực bác sỹ và điều dưỡng đã được đào tạo lọc máu nên việc thay huyết tương hoàn toàn thực hiện được. Hiện tại kỹ thuật đã được áp dụng hiệu quả tại Bệnh viện đa khoa khoa tỉnh Hải Dương. Hầu hết các bệnh nhân thay huyết tương đều an toàn, tất cả bệnh nhân chỉ phải thay huyết tương 1 lần, thời gian điều trị ngắn trung bình là 8,82 ± 3,09 ngày, khám lại sau 1 tháng kết quả tốt và chưa có bệnh nhân nào phải nhập viện lại sau điều trị.
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Hải Dương
